Musk vs. Evropa: Najbogatiji čovjek na planeti postaje sve moćniji igrač u svjetskoj politici

Posljednjih mjeseci, Musk je sve otvorenije miješao svoje ime u politiku, podržavajući ekstremno desničarske stranke i političare, što izaziva ozbiljne polemike i reakcije u evropskim političkim krugovima.

Podrška desničarskim strankama u Evropi

Nakon što je u Njemačkoj pozvao na glasanje za desničarsku stranku Alternativa za Njemačku (AfD), Musk je izazvao talas kritika zbog svog angažmana u predizbornoj kampanji. AfD, koja se protivi migraciji i ima ekstremno desničarsku agendu, postala je predmet kontroverzi, a njeno povezivanje s Muskom još je podgrijalo tenzije. Mask je na platformi X izjavio da AfD predstavlja „iskru nade za Njemačku“ i da je jedina stranka koja može da spriječi privredni i kulturni slom zemlje. On je hvalio AfD zbog njenih stavova u vezi sa imigracijom, ističući da je ta stranka „jedina koja može da oživi njemačku ekonomiju i spasi identitet zemlje“.

Pored toga, Musk je otvoreno podržao njihove stavove o „kontrolisanoj imigracionoj politici“, što je izazvalo negodovanje u mnogim političkim krugovima, koji smatraju da Musk podržava radikalne i netolerantne stavove. Njegova izjava da AfD nije „desno-ekstremistička“ stranka, već „stranka nade“, izazvala je lavinu kritika. Iako je Musk sugerisao da kopredsjednica AfD-a, koja je u vezi sa ženom iz Šri Lanke, nije uopšte u skladu s „rasističkim“ imidžom stranke, mnogi su smatrali da njegova podrška ide u prilog širenju desničarskog populizma, koji je, prema mnogima, prijetnja evropskim demokratijama.

Muskova podrška AfD-u nije izolovani incident. On je već podržavao desničarske političare u drugim evropskim zemljama. Na primjer, imao je kontakte sa britanskim političarom Najdželom Faražom, kojeg je navodno obećao finansijski podržati. Osim toga, Mask održava bliske odnose sa italijanskom premijerkom Giorgia Meloni i njenom strankom „Braća Italije“, koja se smatra desno-ekstremističkom. Ovaj trend se sve više povezuje sa Muskovim ciljem da podrži desničarske populističke snage, koje se protive imigraciji, evropskoj integraciji i ekonomskim reformama koje nisu u skladu s njegovim interesima.

Napadi na njemačke političare

Pored toga što podržava ekstremnu desnicu u Njemačkoj, Musk je poznat po napadima na političare u toj zemlji, uključujući predsjednika Frank-Valtera Štajnmajera i kancelara Olafa Scholza. U decembru 2022. godine, Mask je na platformi X označio Štajnmajera kao „nedemokratskog tiranina“, kritikujući njegov govor u kojem je upozorio na opasnost od spoljnog uticaja na nemačke izbore. Musk je tvrdio da se na izborima u Njemačkoj pokušava manipulisati kroz spoljne uticaje, naglašavajući kako su komentari Štajnmajera nepotrebni i kako nije utemeljeno upozoravati na izborne manipulacije. U isto vrijeme, napao je i kancelara Scholza, nazivajući ga „budalom“ i optužujući ga za neefikasnost u rešavanju ključnih pitanja, prenosi Nova.

Njemački političari nisu ostali imuni na Maskove napade. Mnogi su kritikovali njegov pristup, smatrajući da se Musk miješa u unutrašnje političke stvari Njemačke na štetu demokratije. Šef SPD-a, Lars Klingbajl, optužio je Muska da koristi svoj uticaj kako bi uticao na tokove svjetske politike, posebno u Evropi, prenosi Bankar me. On je pozvao Evropsku komisiju da se usprotivi njegovom ponašanju, naglašavajući da je Musk svojim djelovanjem postao ozbiljan izazov za demokratiju. Također, njemački političari su istakli da Musk pokušava da destabilizuje politički sistem, s obzirom na to da se njegov uticaj širi i na izbore u drugim evropskim zemljama.

Muskova strategija

Iako se Muskovi postupci mogu posmatrati kroz prizmu njegove podrške desničarskim strankama, mnogi analitičari smatraju da je njegov angažman u političkim pitanjima u stvari usmjeren na ostvarivanje vlastitih ekonomskih interesa. U tekstu koji je objavio za njemački „Velt am Sonntag“, Musk je pohvalio AfD zbog njihovih planova da smanje prekomjernu regulaciju i poreze, što bi direktno koristilo njegovim kompanijama, poput Tesle, koja već posluje u Njemačkoj. AfD-ov plan o deregulaciji tržišta i smanjenju poreza mogao bi imati koristi za njegovu fabriku u Brandenburgu, prvu fabriku američkog proizvođača električnih automobila u Evropi.

Međutim, Muskov uticaj nije samo lokalni. Njegova platforma X i prisustvo na društvenim mrežama omogućavaju mu da utiče na globalnu političku scenu. Sa 200 miliona pratilaca širom svijeta, Musk postaje ključni akter u oblikovanju političkog narativa, a podrška desničarskim partijama širom Evrope dio je njegove šire političke strategije. Njegova sposobnost da utiče na javno mnjenje i političke tokove u Evropi nije zanemarljiva, a takav uticaj može imati ozbiljne posljedice po demokratije u regionu.

Elon Musk postaje sve značajniji igrač u evropskoj politici, ali njegov uticaj izaziva zabrinutost zbog mogućnosti miješanja u unutrašnje političke procese drugih zemalja. Podrška ekstremnim desničarskim strankama, napadi na ključne političke figure i pokušaji da se utiče na predizborne kampanje u Njemačkoj i drugim zemljama jasno ukazuju na njegovu ambiciju da se uključi u oblikovanje političkog krajolika. Iako mnogi smatraju da Muskovo ponašanje ima ekonomsku pozadinu, njegov rastući politički uticaj pokazuje da on nije samo tehnološki magnat, već i onaj koji želi da oblikuje političke tokove u SAD i Evropi, ali i šire.

Francuska je pozvala Evropsku uniju da snažnije koristi svoje zakone kako bi se zaštitila od spoljnog miješanja, dok je španski premijer juče oštro kritikovao Maska. Evropska unija se suočava s izazovom kako da odgovori na Muskove objave na njegovoj društvenoj mreži X, u kojima je posljednjih nedjelja kritikovao evropske lidere što je izazvalo zabrinutost širom Evrope, naročito u zemljama u kojima je tradicionalna politička scena pod pritiskom desničarskih populističkih partija.

Španski premijer Pedro Sanchez optužio je jučer Muska da podriva demokratiju. “Međunarodna krajnja desnica kojoj se u Španiji protivimo godinama, a koju u ovom slučaju predvodi najbogatiji čovjek na svijetu, otvoreno napada naše institucije, podstiče na mržnju i otvoreno podržava nasljednike nacizma u Njemačkoj”, kazao je Sanhez.

Ovo pitanje testira spremnost EU da se direktno suoči s Muskom, rizikujući da naljuti predstojeću Trumpovu administraciju, kao i efikasnost Zakona o digitalnim uslugama (DSA), koji reguliše rad platformi društvenih mreža u EU.

Nije jasno da li Musk, koji bi trebalo da ima ulogu spoljnog savjetnika u Trumpovoj administraciji, djeluje po sopstvenom nahođenju ili uz Trumpov blagoslov, ističe britanska agencija.

Portparol EK izjavio je ove sedmice da se DSA već pokazao kao efikasan instrument za suzbijanje rizika koje predstavljaju vodeće platforme društvenih mreža i da je politička odluka bila da se ne reaguje direktno na Muskove tweetove i “ne raspiruje rasprava”.