Šta stoji iza drastičnog poskupljenja čokolade u Bosni, ali i ostalim zemljama Balkana?

U glavnim gradovima Bosne i Hercegovine, Srbije i Crne Gore, cijene čokolada se kreću od 1,25 eura koliko je u Sarajevu potrebno izdvojiti za malu čokoladu poznatog stranog proizvođača, do skoro šest i po eura, koliko u Podgorici košta uvozna čokolada od 270 grama iz Hrvatske, objavio je RSE.

Cijene čokolade u Crnoj Gori, BiH i Srbiji

Zbog porasta cijena kakao zrna na svjetskom tržištu, koje u posljednjih godinu dana obaraju rekorde, čokolada je drastično poskupila i u prodavnicama Zapadnog Balkana.

Ključni uzrok skupih čokolada, ne samo na Zapadnom Balkanu nego u cijelom svijetu je cijena zrna kakaa, glavne sirovine za proizvodnju čokolade, koja je počela drastično da raste krajem prošle godine.

Za nju su odgovorni loši vremenski uslovi kod najvećih proizvođača na zapadu Afrike, bolesti i rušenje stabala.

Istorijski maksimum je dostignut sredinom aprila, kada je tona zrna kakaa koštala više od 12.000 dolara, prema podacima Međunarodne organizacije za kakao (ICCO).

Trenutno, cijena je nešto viša od šest hiljada dolara po toni, što je duplo više nego prije godinu dana.

Čokolada je jedna od namirnica koja je prethodnih godina pogođena tzv. “šrinkflacijom”, odnosno praksom proizvođača da za istu cijenu prodaju manje proizvode.

Tako je uobičajna tabla čokolade prije nekoliko godina iznosila 100 grama, sada se ta količina smanjila na 90 ili čak 80 grama, a cijena je ostala ista.

Nekoliko karika u globalnom lancu proizvodnje ne opravdava ova poskupljenja, izjavio je za RSE ekonomski analitičar Igor Gavran, prenosi Investitor me.

“Branje kakaovca u Africi, jedan je od primjera najzloglasnije eksploatacije radne snage, gdje djeca i skoro pa robovska radna snaga se bavi primarnom proizvodnjom, njihovi troškovi rada su skoro pa nepostojeći i s druge strane, troškovi koje su tada stvarani na izvorištu se uopšte nisu odražavali na cijene čokolada na tržištu”, rekao je Gavran.

Ističe da su i ranije veliki vlasnici plantaža kakaa ostvarivali visoke profitne stope.

“Kada je, eventualno, zbog nekoliko klimatskih nepogoda ili zbog, na nekim farmama ili u nekim afričkim državama, konačno malo pritiska i zakonske regulative koja je poboljšala tretman onih koji proizvode kakao, došlo je do povećanja troškova”, pojašnjava on.

Prema njegovim riječima, oni koji su “navikli na svoj ekstra profit” su samo prebacili troškove na druge karike u lancu, iako “za to nije bilo opravdanja”, te da su građani prihvatili poskupljenja kao neminovna.

Obala Slonovače je krajem septembra povećala fiksnu otkupnu cijenu za 20 posto po kilogramu kakao zrna, na 3,09 dolara, prenosi Reuters.

Ranije u septembru, Gana je otkupnu cijenu po toni zrna povećala za 45 posto, na više od tri hiljade dolara.
Poskupljenja su izvjesna i ukoliko počne primjena uredbe o deforestaciji na nivou Evropske unije.

Radi se o uredbi o krčenju šuma, koju je Evropska komisija (EK) donijela 2023, i koja predviđa da se od kraja 2024. zabrani uvoz proizvoda u čijoj proizvodnji su se krčile šume, u šta je uključen i kakao.

Ipak, EK je navela da će predložiti odlaganje primjene ove uredbe na godinu dana.

Najviše kakao zrna se proizvede u Africi, više od 70 odsto svjetske proizvodnje, i to uglavnom na zapadu kontinenta.

Obala Slonovače je najveći proizvođač, sa više od 2,2 miliona tona u proizvodnoj sezoni 2022/23, daleko ispred drugoplasirane Gane sa 654 hiljade tona, prema podacima ICCO.

Najveći izvoznik zrna kakaa u Evropsku uniju je Obala Slonovače, sa nešto manje od 500 hiljada tona u prošloj godini. Daleko iza su Kamerun, Nigerija i Holandija, koji su ukupno u zemlje EU izvezli nešto više od 400 hiljada tona.