Mauro Kongedo već 25 godina pronalazi i obnavlja mala arhitektonska blaga sa svojim bratom i ocem u Salentu – poluostrvu na jugoistoku Italije koje čini “petu” zemlje. Stanovi i kuće koje Kongedo obnavlja u ovoj prilično udaljenoj regiji sada iznenada pronalaze kupce iz Njemačke i Engleske.
“Stvari ponovo idu dobro”, rekao je 50-godišnji arhitekta.
Tokom pandemije korona virusa poslovanje je gotovo stalo. Ali ono što se kasnije dogodilo u italijanskoj industriji bilo je “ludo”, kaže on. Ali pogledate li dalje, Kongedo nije jedini koji je oduševljen ekonomskim oporavkom u Italiji.
Dok su vlade u Rimu navikle da najavljuju depresivne prognoze rasta i loše rangiranje duga u godinama prije pandemije, zemlja sada brzo postaje pokretač rasta Evrope.
U posljednjem tromjesečju, italijanska ekonomija je porasla 0,6%, dok je njemačka ekonomija u istom periodu smanjena 0,3%. Osim ovog kratkog tromjesečnog pregleda, druge brojke za treću po veličini ekonomiju u Evropi su impresivne.
“Italijanska ekonomija je porasla 3,8% od 2019. godine”, rekao je Jerg Kramer, glavni ekonomista u Commerzbanka. To je “dva puta više od francuske ekonomije i pet puta više od njemačke”, rekao je on za Deutsche Welle (DW).
U Njemačkoj su izgledi zaista mračni. Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) predviđa rast Njemačke od 0,3% ove godine. Vodeći njemački stručnjaci očekuju rast od samo 0,1%. S druge strane, očekuje se rast Italije od 0,7% ove godine, prema OECD-u.
Italijansko tržište dionica takođe ima koristi od optimističkog raspoloženja. Referentni indeks FTSE MIB, koji čini 40 velikih kompanija, porastao je oko 28% prošle godine, više nego bilo koji drugi evropski berzanski indeks.
Nije uvijek izgledalo tako ohrabrujuće. Ekonomisti su u početku reagovali vrlo oprezno kada je Đorđa Meloni postala premijerka u oktobru 2022. Tokom predizborne kampanje, Meloni i njena stranka Braća Italije najavili su nacionalistički ekonomski kurs “Made in Italy”, agitovali protiv migranata i nijesu se jasno distancirali od Rusije, prenosi Investitor me.
Nakon njenog izbora, njemački nedjeljnik Stern opisao ju je kao “najopasniju ženu u Evropi”. Ali što se tiče ekonomske politike, Meloni je do sada uglavnom ostala na istom kursu kao i njen prethodnik Mario Dragi. Ovaj kurs se isplati Italiji, barem na tržištu obveznica. Kamata po kojoj zemlja posuđuje novac vratila se na nivo prije nego je ona preuzela dužnost.
Na konferenciji za novinare ranije ove godine, Meloni je pokušala sebi pripisati zasluge za ekonomski uspon. Iznad svega, nedostatak političke stabilnosti u prošlosti je usporio ekonomiju, rekla je, govoreći sa pozicije koja je čvrsto u sedlu.
Ali koliki je rast zahvaljujući Meloninom uspjehu?
“Ne mnogo”, rekao je Kramer.
“Snažan rast može se objasniti labavom fiskalnom politikom Italije”, dodao je. To znači da se rast Italije prvenstveno zasniva na novom dugu. Dok je novi dug italijanske države prije COVID-19 iznosio 1,5% bruto domaćeg proizvoda (BDP), on je porastao posljednjih godina i u prvoj polovini 2023. iznosio je 8,3% BDP-a.
Sveukupni dug zemlje takođe raster. Komisija EU je u januaru procijenila da će on ove godine premašiti 140% BDP-a i nastaviti rasti u 2025. Poređenja radi, u Njemačkoj je omjer duga 66% BDP-a, u Francuskoj skoro 100%.
Kako bi pomogla privredi, italijanska država od kraja 2020. godine finansira razne mjere renoviranja domova. Za neke mjere plaćaju oko 50% troškova, druge dobijaju i više. Najpopularniji se zove “Superbonus 110” za energetski efikasna renoviranja.
Kroz ovaj program svako ko renovira svoju kuću ili stan kako bi bio energetski efikasniji, dobit će sve troškove plus 10% povrata preko šeme smanjenja poreza.
“Ovaj efekat objašnjava dvije trećine snažnog rasta koji vidimo”, kaže Kramer.
Arhitekta s početka priče nije pretjerano oduševljen programom Superbonus 110. Sve je poskupjelo, ističe. Pored inflacije , program je povećao troškove materijala i radnika.
“Ako država sve plaća, onda ljude nije briga koliko košta”, rekao je Kongedo. Osim toga, niko ne kontroliše cijene. Građevinske kompanije iz Napulja, Barija i glavnog grada pokrajine Leće su nekoliko puta tražile da svoje troškove prilagodi naviše. “Htjeli su da naplatim duplo više. Nisam to uradio. Osjećam se kao da kradem”, rekao je.
U stvari, ultradesničarska šefica vlade usporila je program Superbonus koji je uveo ljevičarski Pokret pet zvijezda. U 2023. godini pokrivao je maksimalno 70% troškova, a ove godine do 65% troškova renoviranja.
Ipak, poreski krediti koji proizilaze iz programa značajno će smanjiti državni prihod u narednih nekoliko godina. Za vladu u Rimu je vjerovatno vrlo zgodno da milijarde i dalje stižu — prvenstveno iz Brisela. Italija je jedan od najvećih primalaca EU fonda za oporavak od COVID-a .
Do 2026. godine, gotovo 200 milijardi eura bit će isplaćeno Italiji u obliku subvencija i zajmova.
“Italijanska država najkasnije do ovog trenutka mora da smanji svoj veoma visok budžetski deficit”, rekao je Kramer. “Ako tek tada počnu štedjeti, onda će se ovo italijansko čudo rasta vjerovatno završiti jer nisuu iskoristili vrijeme za strukturne reforme.”
Mauro Kongedo je zabrinut da će ostaci programa Superbonus 110 ostati još dugo vremena. “Cijene su veoma visoke, a mi smo se zadužili.”
Srećom, neće uskoro ostati bez posla. Trenutno radi na osam projekata istovremeno.
Košarac: Specifičnosti BiH zahtijevaju odgodu CBAM takse
